Sorulması gereken bir soru: Tanrı’nın Sözü yaratılmış mıdır? Bu önemli konu çok tartışıldı. Tartışmada iki taraf var: Bir taraf, Tanrı’nın Sözü’nün yaratılmış olduğunu, diğer taraf ise Tanrı Sözü’nün sonsuz ve yaratılmamış olduğunu söyler. Kur’an ve hadislerin bu önemli konuda ne söylediğine bakalım.
“O Rahman, O öğretti Kur’an’ı, O yarattı insanı.” (Rahman Suresi 55:1-3) Tanrı, O’nun bilgisi ile yaratımı arasında bu farkı ortaya koymuştur. O, Kur’an’ı bildirdi ve insan O’nun eseridir. O’nun bilgisi yaratılmamıştır.
Kur’an, Tanrı’nın sözlerinin sonsuz olduğunu doğrular: “De ki: ‘Rabbimin kelimeleri için deniz mürekkep olsa, Rabbimin kelimeleri tükenmeden önce deniz mutlaka biter. Bir o kadarını daha getirsek de yetmez.’” (Kehf Suresi 18:109) Kur’an’da ayrıca şöyle der: “Eğer yeryüzündeki ağaçlar kalem olsa, deniz de [mürekkep] arkasında yedi deniz daha katılarak yardımcı olsa, Allah’ın kelimeleri tükenmez. Allah Azîz’dir, Hakîm’dir.” (Lukman Suresi 31:27) O’nun kelimeleri sonsuzdur. Tanrı’nın yarattığı deniz mürekkep ve ağaçlar da kalem olsaydı, denizin mürekkebi ve ormanlar dolusu kalem yok olurdu ama Tanrı’nın kelimeleri bitmezdi.
“Havle Bint Hakim’den rivayet edildiğine göre, Allah’ın Elçisi (sav) şöyle buyurdu: “Kim bir eve girer de ‘Yarattıklarının şerrinden Allah’ın mükemmel kelimelerine sığınırım’ derse, o evden ayrılıncaya kadar hiçbir şey ona zarar vermeyecektir.” (Müslim, 2708)
“Ebu Hureyre’den (Allah ondan razı olsun) rivayetle ‘Peygamber (sav) dedi ki: Allah’ın Sözü’nün diğer tüm sözler üzerindeki üstünlüğü, Allah’ın bütün yarattıklarının üzerindeki lütfu gibidir.’” (Ahmed 3/390, Ebu Davud 4734 ve Tirmizi 2925)
Bu hadis, Tanrı’nın Sözü’nün yaratılmadığını iki yönden kanıtlar:
Birincisi Tanrı’nın Sözü’nü diğer sözlerden ayırt etmektir – ya Tanrı’nın, O’nun özniteliği olan Sözü vardır ya da Tanrı’nın eseri olan, yaratılmış sözler. Tanrı, O’nun özniteliklerinin tanımını Kendisine eklemiş ve onları diğer bütün sözlerden ayırmıştır. Eğer bütün sözler yaratılmış olsaydı, ayırım yapmaya gerek kalmazdı.
İkinci kanıt Tanrı’nın Sözü ile başkalarının sözleri arasında ayırım yapmaktır, Tanrı ve insanlar arasındaki fark gibi.
Eğer yaratılmışsa, Tanrı’nın Sözü’nün iki özellikten birine sahip olduğunu söylemek mantıklıdır: Birincisi, Tanrı’da var olan bir varlık olmak. İkincisi, Tanrı’dan ayrılmış olmak. Her iki durum da geçersizdir.
İlki varlığın Yaratıcı’nın parçası olmasını gerektirir ki bu geçersizdir. Tanrı, O’nun eseri/yaratımı olmadan var olabilir. İkincisinde konuşma özelliğini Her Şeye Gücü Yeten Tanrı’dan ayırmak gerekir çünkü bu özellik Tanrı’yla var olur, O’nsuz değil. O’nsuz olması Tanrı’nın konuşma yeteneğinin olmadığı anlamına gelirdi. Bu da apaçık geçersizdir.
Tanrı, O’nu tanımlayan sözleri bildirdiğinde, O’nun Sözü yaratılmamıştı; çünkü O’nun Sözleri O’nun öznitelikleridir ve O, yaratılmamıştır.
Burada, Tanrı’nın Sözü olan İsa Mesih’ten (esenliği üzerimize olsun) bahsetmemiz gerekir: “Bir de, melekler şöyle demişti: ‘Ey Meryem! Allah seni, kendisinden bir kelimeyle muştuluyor. Adı, Meryem’in oğlu İsa Mesih’tir. Dünya ve âhirette yüz akıdır. Allah’a yaklaştırılanlardandır’.” (Âli İmran Suresi 3:45, 46) “Meryem’in oğlu İsa Mesih, Allah’ın resulü ve kelimesidir. Onu, kendisinden bir ruhla beraber Meryem’e atmıştır.” (Nisa Suresi 4:171) Bu bölümlerde, Tanrı’nın Sözü yaratılmış mıdır, yoksa sonsuz mudur?
Kur’an’ın ayrıca şöyle belirttiğini görmek de önemlidir: “Zekeriyya mihrapta durmuş dua ederken/namaz kılarken, melekler ona şöyle seslenmişti: ‘Allah sana, Allah’tan bir kelimeyi doğrulayıcı bir efendi; nefsine egemen [kadınlara karşı] bir benlik, hayır ve barışı sevenlerden bir peygamber olarak Yahya’yı müjdeliyor.’” (Âli İmran Suresi 3:39) Kur’an meal tefsiri Tefsiru’l Muyesser bu ayeti şöyle açıklar: “Zekeriya mihrapta namaz kılar ve dua ederken melekler ona seslendi: Allah sana müjdeli haberler veriyor, sana Allah’ın Kelimesi’ne –Meryem oğlu İsa’ya– inanan, Yahya adında bir çocuk verilecek. Allah’tan gelen Kelime (Tanrı’nın Sözü) İsa Mesih’tir (esenliği üzerimize olsun) ve Yahya O’na inanmıştır…” Yahya, O’nun hakkında vaaz etmek ve O’nun yolunu açmak için dünyaya geldi.
Bütün bu kanıtlara bakıldığında Tanrı’nın Sözü’nün yaratılmış olmadığı açıktır. Kur’an’ın söylediği gibi: “Allah seni, kendisinden bir kelimeyle muştuluyor. Adı, Meryem’in oğlu İsa Mesih’tir.” Tanrı’nın Sonsuz Sözü, (Hazreti İsa) İsa Mesih’ti (esenliği üzerimize olsun). Eğer Hazreti İsa bir varlıksa, o zaman O’nu Tanrı’nın Sözü olarak tanımlayarak ayırım yapmaya gerek yoktur. Tanrı’nın Sözü, Tanrı’nın özelliklerine sahiptir; Tanrı’nın Sözü (Hazreti İsa, esenliği üzerimize olsun) bir varlık değildir ve yaratılmamıştır. Tanrı bu Sözü özel olarak belirtti ve onu başka her şeyden ayrı tuttu.
