این سؤال که آیا خداوند آدم را به شبیه یا صورت خود آفریده است در متون مختلف اسلامی بحث و توضیح داده شده است. در قرآن آمده است که خداوند انسانها را به بهترین شکل آفرید (التین 95: 4) و آنها را نیکو گردانید (غافر 40: 64). همچنین در حدیثی از ابوهریره نقل شده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: خداوند آدم را به صورت خود آفرید و قد او شصت ذراع بود. هنگامی که آدم خلق شد، خداوند به او دستور داد که به گروهی از فرشتگان سلام کند و کلماتی که در مقابل آن ها به کار می بردند، درود معیاری برای آدم و فرزندانش شد (البخاری 6227 و مسلم 2841). در حدیث دیگری نیز آمده است که هنگام درگیری باید از ضربه زدن به صورت خودداری کرد زیرا خداوند آدم را به صورت خود آفرید (مسلم 2612).
این احادیث و روایات دلالت دارند که خداوند دارای صورت و یا (سوره) متمایز است که قابل مقایسه با صفات موجودات مخلوق نیست. اما ضمیر «او» در عبارت «به صورت او» اشاره به خداوند دارد و نشان می‌دهد که بین صورت خدا و ذات الهی او ارتباطی منحصر به فرد وجود دارد. علمای مسلمان توضیح داده اند که واژه «تصویر» در این روایات، مانند سایر اسماء و صفات ذکر شده در متون اسلامی، به صورت محدود بر موجودات مخلوق نیز اطلاق می شود. اما هنگامی که در مورد خداوند به کار می روند، دارای معنی و اهمیت منحصر به فردی هستند.
ابن تیمیه تصریح کرد که مفهوم تصویر خداوند را باید در چارچوب صفات الهی فهمید. همانطور که هر چیزی که وجود دارد باید دارای صفاتی باشد، هر چیزی که به خودی خود وجود دارد نیز باید شکل یا تصویری داشته باشد. غیرقابل تصور است که چیزی که به طور مستقل وجود دارد، شکل یا تصویری نداشته باشد. بنابراین، تصویر بودن خداوند با فطرت الهی او منافاتی ندارد (نقد التاسیس، 3: 396).
با این حال، برخی از علما در مورد تفسیر ضمیر در این احادیث به بحث پرداخته‌اند و احتمال می‌دهند که این ضمیر به غیر الله اشاره دارد. این دیدگاه در قرن سوم (پس از هجری) با ظهور فرقه انحرافی الجهمیه پدیدار شد. دانشمندان برجسته ای مانند ابوثور، ابن خزیمه و ابوالشیخ اصفهانی این دیدگاه را پذیرفتند (نقد التاسیس، 3: 202). با این وجود، اکثر علما، از جمله نسل های اولیه (سلف)، قویاً تأیید کردند که ضمیر اشاره به الله دارد. علمای برجسته اسلام و سنت اهل سنت از علمای منکر این برداشت انتقاد کردند (تأویل مختلف الحدیث، 221؛ شرح کتاب التوحید من صحیح البخاری، 2: 41).
توجه به این نکته حائز اهمیت است که هنگام بحث در مورد تصویر خداوند، نباید او را تشبیه کرد یا او را به مخلوقش تشبیه کرد. صفات خداوند منحصر به فرد، کامل و عاری از هرگونه نقص و محدودیت است. از سوی دیگر، انسان دارای صفات محدود و ناقصی است که قابل مقایسه با صفات خداوند نیست. قرآن تأکید می کند که هیچ چیز مانند خدا نیست و او شنوا و بیناست (سوره 42: 11). هیچ کس با او برابر یا قابل مقایسه نیست (الاخلاص 112: 4). (مجموع فتاوای شیخ، 4: 226)
با توجه به این درک، ضربه زدن به صورت یا لعن و ناسزاگویی به او صراحتاً ممنوع است. حديثى كه از زدن صورت منع میكند، تصريح ميكند كه اين به خاطر اين است كه خداوند آدم را به صورت خود آفریده است. «هرگاه یکی از شما با برادرش جنگید، به او اجازه دهید از چهره خود دوری کند، زیرا خداوند آدم را به صورت خود آفریده است» (مسلم، 2612). این گونه اعمال موجب بی احترامی به حرمت خلقت خداوند می شوند.
به علاوه، ذکر اولین گروهی که وارد بهشت می‌شوند به صورت ماه بیانگر درخشندگی، پاکی و زیبایی آنهاست (بخاری 3245؛ مسلم 2834). با این حال، این مقایسه دلالت بر شباهت دقیق ندارد، بلکه در خدمت نشان دادن جایگاه و تمایز برتر آنهاست.
در خاتمه، مفهوم تصویر خداوند را باید در چارچوب صفات الهی درک کرد. خداوند آدم را به صورت خود آفرید که نشان دهنده ارتباط بین خصوصیات جسمانی آدم و صفات الهی خداوند است. با این حال، این به معنای شباهت یا تشبیه بین خدا و خلق او نیست. صفات خداوند کامل و نامتناهی است و صفات انسان محدود و ناقص است. ضربه زدن به صورت یا لعن او با بد شکلی جایز نیست. اولین گروهی که وارد بهشت می‌شوند با مقایسه با ماه، بیانی استعاری برای برجسته کردن پاکی و زیبایی آنهاست، نه تشبیه دقیق (شرح العقیده الواسطیه، شیخ محمد بن عثیمین، 1: 107، 293).
متن کتاب مقدس از پیدایش 1: 27 این باور را بیان می کند که خدا بشریت را به شکلی منحصر به فرد در شباهت یا تصویر خود آفریده است. در این آیه آمده است: «پس خدا انسان را به صورت خود آفرید؛ ایشان را به صورت خدا آفرید؛ ایشان را مرد و زن آفرید.»
این قطعه بر ارزش و منزلت ذاتی هر انسانی تأکید می کند، زیرا آنها بر اساس تصویر الهی شکل گرفته اند. این درک دلالت بر این دارد که هر فردی دارای ویژگی ها و ویژگی هایی است که منعکس کننده ذات خداوند است. علاوه بر این، آیه ماهیت دوگانه خلقت انسان را برجسته می‌کند و وجود هر دو جنس مذکر و مؤنث را به‌عنوان اجزای کامل طرح خداوند تأیید می‌کند.
این قسمت در پیدایش 1: 27 به عنوان مبنایی اساسی برای اعتقاد به تقدس زندگی و برابری همه افراد، صرف نظر از جنسیت، عمل می کند. این بر این تصور تأکید می کند که هر فردی به عنوان حامل تصویر الهی دارای ارزش ذاتی است و سزاوار احترام، شفقت و محبت است.
