Ansiklopedik sözlük Lisânü’l Arab, “esinleme” kavramını “kaynak, yazı, mesaj, telkin etmek ve saklı kelimeler… ve başkalarına iletilen her şeyin…”
kullanıldığı bir dil olarak tanımlar. Ancak usulen vahyin bazı tanımları iki bölüme ayırılabilir:
1 - Esinlenen içeriğe göre; böylelikle anlamı Tanrı’nın elçilerine sözü olan vahye göredir.
2 - Bir esinleme eylemi ve esinlenmek için kullanılan yol olarak tanımlanmıştır.
Kur’an üç esinleme biçimini Şûra Suresi 42:51’de şöyle tarif eder: “Hiçbir beşer için mümkün değildir ki, Allah onunla şu yollar dışında konuşsun: Vahiyle yahut perde arkasından yahut bir elçi gönderip de kendi izniyle dilediğini bildirmesi şeklinde. Yüceler yücesi O’dur; hüküm ve hikmet sahibi O’dur.”
1 - Kurtubi ve İbn Kesir’in tefsirlerinde yazdığına göre öncelikli Vahiy ya da Esinleme yöntemi, fikri onların yüreklerine ve zihinlerine düşürmek veya üfürmek, başka bir deyişle onları esinlemek suretiyle Tanrı’nın Elçilerine ulaştırdığı sözüdür. Hz. İbrahim Halilullah’ın gördüğü (Saffât Suresi 102) rüya, Avram tarafından Tanrı’dan bir vahiy olarak kabul edilmiştir.
2 - İkinci yöntem, Tanrı’nın sözünü elçilerine bir perde arkasından bildirmesidir ve Tanrı’nın Musa’yla konuştuğu hikâyenin anlamı, Musa’nın sesi duyabilmesi ama Tanrı’yı görememesidir. Böyle bir vahiy biçimi yalnızca Musa Peygamber’le kullanılmıştır. A’raf Suresi 143’te Musa Tanrı’yı görmek ister ama Tanrı ona bunun imkânsız olduğunu söyler.
3 - Üçüncü Vahiy ya da Esinleme yöntemi ise Tanrı’nın peygamberlere kendi dilediği şekilde bir elçi göndermesidir, burada elçi Tanrı’nın bir meleğidir. İslam Peygamberi bu şekilde vahiy almıştır, anlaşıldığına göre vahiy harf harf inmiştir. Tanrı, elçisini bir melek biçiminde ya da Peygamber’i gören bir insan biçiminde gönderir. Melek Cebrail, Dıhye Bin Halife El Kelbi olarak bilinen bir insan biçiminde görünürdü. Yahut melek görünmez bir şekilde, ürperten bir çan sesi biçiminde inerdi.
Birinci yöntem, Kutsal Kitap’a ait esinleme biçimini, fikri peygamberlerin ve elçilerin kalplerine ve zihinlerine düşürmek ya da üfürmek yoluyla indirilen vahyi tarif eder. “Kutsal Yazılar’ın tümü Tanrı esinlemesidir ve öğretmek, azarlamak, yola getirmek, doğruluk konusunda eğitmek için yararlıdır. Bunlar sayesinde Tanrı adamı her iyi iş için donatılmış olarak yetkin olur.” (2. Timoteos 3:16-17)
