ئایەتەکان دەری خستووە کە پەیڕەوانی ڕاستەقینەی عیسا لە سەردەمی نێوان عیسا مەسیح و محەمەددا دەژیان

١. المائیده ٥: ١١٣-١١٤، ١٠ هیجری .
(حه‌وارییه‌کان بۆ پاساوی داواکه‌یان) وتیان: ده‌مانه‌وێت (بۆ پیرۆزی و به‌ره‌که‌ت) لێی بخۆین و دڵنیابین و چاک بزانین که بێگومان ڕاستت له‌گه‌ڵدا کردووین و له‌سه‌ریشی ببینه شایه‌ت (تا ئه‌وه‌ی باوه‌ڕی هه‌یه باوه‌ڕی دامه‌زراوتر بێت).
ئه‌وسا عیسای کوڕی مه‌ریه‌م وتی: ئه‌ی خوای په‌روه‌ردگار له ئاسمانه‌وه سفره و خوانێکمان بۆ دابه‌زێنه تا ببێته جه‌ژن بۆ نه‌وه‌کانی ئێستا و داهاتوومان و به‌ڵگه‌یه‌ک بێت له‌لایه‌ن تۆوه بۆ پێغه‌مبه‌رایه‌تی من و ده‌سه‌ڵاتی بێ سنوورت و له ڕزق و ڕۆزی به‌هره‌وه‌رمان بکه‌، هه‌ر تۆی چاکترین ڕۆزی به‌خش.
٢. آل عمران ٣: ٥٢-٥٣، ٢- ٣ هیجری .
جا کاتێک عیسا هه‌ستی به کوفرو بێ دینی ئه‌وانه کرد وتی: کێ پشتیوانمه بۆ لای خوا، (کێ دێت تا پێکه‌وه به‌رنامه‌ی خوا بگه‌یه‌نین)، حه‌وارییه‌کان وتیان: ئێمه‌ین پشتیوانانی دین و ئاینی خوا، باوه‌ڕی ته‌واومان به‌و خوایه هێناوه‌، تۆش شایه‌تی بده که به‌ڕاستی ئێمه موسڵمان و ملکه‌چ و فه‌رمانبه‌ردارین. (ئه‌وسا وتیان): په‌روه‌ردگارا ئێمه باوه‌ڕمان هێناوه‌، به‌وه‌ی داتبه‌زاندووه و ڕه‌وانه‌ت کردووه‌، شوێنکه‌وته‌ی پێغه‌مبه‌ره‌که‌شتین، ده تۆیش له ڕیزی شایه‌ته‌کانی (گه‌یاندنی به‌رنامه‌که‌تدا) تۆمارمان بکه‌.
٣. ئەلسەف ٦١: ١٤، ٣ی هیجری.
ئه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی که ئیمان و باوه‌ڕتان هێنه‌وه ببنه پشتیوانی به‌رنامه و دینی خوا ببینه لایه‌نگری په‌روه‌ردگار، هه‌روه‌کو عیسای کوڕی مه‌ریه‌م به حه‌واریه‌کانی هاوه‌ڵی وت: کێ پشتیوان و یارو یاوه‌رمه بۆ ڕێبازی خوا، حه‌واری و هاوه‌ڵه‌کانی وتیان: ئێمه ئاماده‌ین ببینه پشتیوان و لایه‌نگیری خوا، ئه‌وسا ئیتر خه‌ڵکی بوون به دوو ده‌سته‌وه‌، ده‌سته‌یه‌ک له نه‌وه‌ی ئیسرائیل باوه‌ڕی هێناو شوین به‌رنامه‌ی خوا که‌وت، ده‌سته‌یه‌کیش ڕێبازی کوفری گرته‌به‌ر، جا ئێمه‌ش پشتیوانیمان له ئیمانداران کردو به‌و هۆیه‌وه سه‌رکه‌وتنمان به‌سه‌ر دوژمنه‌کانیاندا پێبه‌خسین و زاڵ بوون.
٤- حەدید ٥٧: ٢٦-٢٧، لە ٨ی هیجری
بێگومان ئێمه نوح و ئیبراهیممان ڕه‌وانه‌کردووه‌، له‌نه‌وه‌کانیشیاندا پێغه‌مبه‌رایه‌تی و کتێبی ئاسمانیمان دابه‌زاندووه‌، جا له‌نه‌وه‌کانیاندا که‌سانێک هه‌بوون که‌رێگه و ڕێبازی هیدایه‌ت و خواناسی گرتۆته‌به‌ر، زۆربه‌شیان خوانه‌ناس و لارو وێر بوون.
له‌وه‌ودوا به‌شوێن پێغه‌مبه‌راندا پێغه‌مبه‌رانی ترمان ڕه‌وانه‌کرد، کۆتایی زنجیره‌ی ئیسحاقی کوڕی ئیبراهیممان هێنا به‌عیسای کوڕی مه‌ریه‌م، ئینجیلیشمان پێبه‌خشی سۆزو میهره‌بانیمان له‌دڵی ئه‌وانه‌دا که‌شوێنی که‌وتبووه‌دابین کرد، به‌ڵام ئه‌وان ڕه‌هبانیه‌ت و دووره‌په‌رێزیان له‌دنیادا کرده‌پیشه‌یان، وه‌نه‌بێت ئێمه ئه‌و حاڵه‌ته‌مان له‌سه‌ر فه‌رز کردبن، به‌ڵکو ته‌نها به‌ده‌ستهێنانی ڕه‌زامه‌ندی خوامان لێ داوا کردبوون، که‌چی ئه‌وان ڕه‌هبانییه‌تیان به‌چاکی په‌یڕه‌و نه‌کرد، ئێمه‌ش پاداشتی ئه‌وانمان دایه‌وه که‌باوه‌ڕی ڕاست و دروستیان هه‌بوو، هه‌رچه‌نده‌زۆربه‌یان لارو وێرو خوانه‌ناس و یاخی ده‌رچوون
ئێمە لەم ئایەتەوە فێر دەبین کە هەرچەندە ڕێبازی مۆناتیزم لە خودا نییە، بەڵام باوەڕدارانی ڕاستەقینە هەبوون لەناو ئەم شوێنکەوتوانەی عیسادا کە پاداشتی خۆیان وەرگرت، لە ئاسماندا.
'لە مێژوودا، مۆناستیک لە سەدەی ٤ ەم دەستی پێکرد، هەرچەندە هەندێک پیاوی دیاریکراو، وەک پۆڵی ثیبیس، لە سەدەی سێیەمدا ژیانێکی جیایان وەک هێرمیتە ژیا. سەینت ئەنتۆنی میسری یەکەم بوو کە لە ساڵی ٣٠٥ی زایینی تەنانەت گروپێکی شلی ڕێکخست و لە سینایش لە هەمان کاتدا مۆناستیکیزم دەستی پێکرد.
٥- ئەلکهف ١٨: ١٠، ٢٥ مه که
کاتێك لاوه‌کان په‌نایان برده به‌ر ئه‌شکه‌وته‌که‌و نزایان کرد، جا وتیان: په‌روه‌ردگارا له‌لایه‌ن خۆته‌وه ڕه‌حمه‌ت و میهره‌بانی تایبه‌تیمان پێ ببه‌خشه و له سۆزی خۆت به‌هره‌وه‌رمان بکه‌و ڕێگه‌ی ڕزگاری و سه‌رفرازیمان بۆ بسازێنه له‌م کاره‌ماندا.
ئه‌وسا ئیتر یارانی ئه‌شکه‌وت سێ سه‌د ساڵی ته‌واوی (هه‌تاوی) له ئه‌شکه‌وته‌که‌یاندا مانه‌وه (ئه‌گه‌ر به ساڵی مانگی حسابی بکه‌یت) نۆ دانه ساڵی تریشیان خسته سه‌ر (واته ده‌کاته ٣٠٩ ساڵ خه‌ویان لێکه‌وت).
یوسف عەلی، لە چەند تێبینییەکدا بۆ وەرگێڕانی قورئان، ئاماژە بەوە دەکات کە ٧ گەنجی مەسیحی ئەفسوس، کە لە کاتی هەڵهاتنیان لە چەوساندنەوە، لە ئەشکەوتێکدا خۆیان حەشارداوە و ٣٠٠ یەر لە خەو هەڵنەستاون. باس لە بەروارە جۆراوجۆرەکان دەکات کە لە نێوان ساڵانی ٤٤٠ تا ٤٥٠ی زایینیدا کۆتایی پێ دەهێنرێت و دەڵێت خەلیفە وەثیق (٨٤٢-٨٤٦ ز) هەڵمەتێکی نارد بۆ لێکۆڵینەوە و ناسینەوەی ناوچەکە حەمیدوڵڵا ئاماژە بەم ئەگەرە دەکات، بەڵام پێیوایە ئەو ڕێڕەوە دەگەڕێتەوە بۆ کاتێکی باش پێش مەسیحیەت. هەرچۆنێک بێت تۆفیق ئەلحەکیم لە شانۆنامەکەیدا عەهیل کاهف بە ڕوونی بە مەسیحی وەسفیان دەکات.
٦- ئەلبوروج ٨٥: ٤- ٩ ، زووی مه که
به‌کوشت چن، نه‌فرینیان لێ بێت، ئه‌وانه‌ی که چاڵیان هه‌ڵکه‌ند (بۆ ئیمانداران)... ئاگری داگیرساو و به‌تینیان تێدا کرده‌وه‌... ئه‌و کاته‌ی که به ده‌وریدا دانیشتبوون... له نزیکه‌وه چاودێری ئه‌و کاره‌ساته‌یان ده‌کرد که به‌سه‌ر باوه‌ڕداراندا ده‌هێنرێت و خۆیان له نزیکه‌وه سه‌رپه‌رشتیان ده‌کرد. ئه‌و ڕق و داخه‌یان له ئیمانداران ته‌نها له‌به‌ر ئه‌وه‌بوو که ئه‌وان باوه‌ڕی به‌تینیان ده‌هێنا به خوای باڵاده‌ستی شایسته‌ی سوپاسگوزاری... ئه‌و زاته‌ی که خاوه‌نی هه‌موو شتێکه له ئاسمانه‌کان و زه‌ویدا، ئه‌و خوایه‌ی شایه‌ته له‌سه‌ر هه‌موو شتێك و ئاگای له هه‌موو شتێكه‌.

More Stories
ئایا ئینجیل دەتوانێ بشێوێنرێت( ته حریف بێت)؟
كوردی‎