قورئان نەیوتووە ئینجیلی پیرۆز تێکچووە)گۆڕاوه). مەسیحیەکان تاوانبار بە شێواندنی ئینجیلەکەیان نەبوون و هەموو ئەو دەقە قورئانییەی کە ڕەخنەگران پشتیان پێ دەبەستن بۆ ئەوەی مشتومڕ بکەن بۆ ته حریفی ئینجیل تاوانبار ناکه ن. هەندێک لەم دەقانە تاوتوێ دەکەین:
١- ئایا ئێوه (ئه‌ی گرۆی ئیمانداران) به ته‌مان و ئومێده‌وارن كه جوله‌كه ئیمان و باوه‌ڕ بهێنن به ئاینه‌كه‌ی ئێوه، له كاتێكدا بێگومان ده‌سته‌یه‌ك له شاره‌زاكانیان گوفتاری خوایان ده‌بیست له (ته‌ورات)دا، له‌وه‌ودوا ده‌ستكاریان ده‌كرد دوای ئه‌وه‌ی كه تێی گه‌یشتبوون و ده‌یانزانی ڕاستیه‌كه‌ی كامه‌یه.( البقره ٢: ٧٥)
٢- هه‌ندێک له‌وانه‌ی که بوونه‌ته جوو قسه له‌جێی خۆیدا ده‌سکاریی ده‌که‌ن و جێ گۆرکێی پێده‌که‌ن و به‌ئاره‌زووی خۆیان لێکی ده‌ده‌نه‌وه (به کینه‌وگاڵته‌وه) ده‌ڵێن: بیستمان و به‌قسه‌شمان نه‌کردیت!! گوێ بگره ده‌ک گوێت لێ نه‌بێت!! (هه‌روه‌ها ده‌یان وت:) (راعنا) و ده‌میان بۆ خوار ده‌کرده‌وه تا مانایه‌کی هه‌ڵه ببه‌خشێت و ببێته ته‌عنه و ڕه‌خنه له دین، خۆ ئه‌گه‌ر به‌ڕاستی ئه‌وان بیانوتایه: بیستمان و گوێڕایه‌ڵین و تۆیش گوێمان بۆ بگره‌و مۆڵه‌تمان بده (تا تێبگه‌ین) چاکترو ڕاستترو به‌نرختر بوو بۆیان، به‌ڵام (چونکه پاک نین و ده‌روون نه‌خۆشن) خوا نه‌فره‌تی لێ کردوون به‌هۆی کوفریانه‌وه، بۆیه باوه‌ڕناهێنن که‌مێک نه‌بێت.( النسا ٤: ٤٦)
٣- سوێند بێت بێگومان (کاتی خۆی) خوا په‌یمانی له نه‌وه‌ی ئیسرائیل وه‌رگرت ........ جا به‌هۆی ئه‌وه‌وه که نه‌وه‌ی ئیسرائیل به‌رده‌وام په‌یمان و به‌ڵێنه‌کانیان ده‌شکاند، نه‌فره‌تمان لێکردن و دڵه‌کانیانمان ڕه‌ق و سه‌خت و ڕه‌ش کرد (چونکه یه‌کێک له سیفه‌تیان ئه‌وه‌یه) که: قسه له جێی خۆیدا ناکه‌ن و جێی ده‌گۆڕن (به ئاره‌زووی خۆیان ده‌ستکاریی ته‌وراتیشیان کردووه) هه‌روه‌ها به‌شێک له‌و شتانه‌ی که یاداوه‌ری بوو بۆیان فه‌رامۆشیان کردو، به‌رده‌وام ده‌بینیت و بۆت ده‌رده‌که‌وێت که زۆربه‌یان خیانه‌تکارو دوژمنکارن، مه‌گه‌ر که‌مێکیان نه‌بێت، (له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا قه‌یناکات) هه‌ر لێیان خۆش ببه‌و چاوپۆشیان لێ بکه، چونکه به‌ڕاستی خوا چاکه‌کارانی خۆشده‌وێت.( المائده ٥: ١٢-١٣)
٤- ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) با غه‌مبارت نه‌کات ئه‌وانه‌ی که به‌په‌له به‌ده‌م بێ باوه‌ڕی و بێ دینیه‌وه ده‌چن، له‌وانه‌ی که به‌ده‌م و زار ده‌ڵێن: باوه‌ڕمان هێناوه، به‌ڵام دڵیان باوه‌ڕی نه‌هێناوه، هه‌روه‌ها له‌وانه‌ش که بوونه‌ته جوله‌که و زۆر گوێگرن بۆ درۆو ده‌له‌سه، زۆر گوێبیستن بۆ خه‌ڵکی تریش (که خوانه‌ناسن و) نه‌هاتوون بۆ لات، قسه ده‌گۆڕن و قسه وه‌کو خۆی ناگێڕنه‌وه، یاخود ئاوه‌ژووی ده‌که‌ن، دوای ئه‌وه‌ی جێی خۆی گرتبوو (ئه‌وانه‌ی که خه‌ڵک ده‌نێرن بۆ لای پێغه‌مبه‌رو پێی) ده‌ڵێن: ئه‌گه‌ر ئاوا بڕیاریدا لێی وه‌ربگرن، ئه‌گه‌ر وانه‌بوو هوشیار بن، جا ئه‌وه‌ی خوای گه‌وره بیه‌وێت تووشی تاقیکردنه‌وه و سزای بکات، ئه‌وه هه‌رگیز تۆ خاوه‌نی هیچ شتێک نابیت له‌لایه‌ن خواوه بۆ ڕزگار بوونی ئه‌و، ئائه‌وانه ئه‌و که‌سانه‌ن خوا نه‌یویستووه دڵیان پاک و خاوێن بکاته‌وه (چونکه خۆشیان مه‌به‌ستیان نه‌بووه) ئه‌وانه له دنیادا سه‌رشۆڕیی و شه‌رمه‌زاریی به‌شیانه، له قیامه‌تیشدا سزای سه‌خت و گه‌وره چاوه‌ڕێیانه.( المائده ٥: ٤١)
لێرەدا چەند سەرنجێک لەسەر ئەم ئایەتانە هه یه:
ئەم دەقانە ئاراستەی جوولەکەکان کراوە لەبەر ئەوە قورئان دەڵێت: و لە نێو "جوولەکەکان"، بۆیە هیچ باسێک لە مەسیحیەکان و کتێبی پیرۆز ناکرێت.
فەخرەدین ئەلڕازی لە ڕوونکردنەوەکەیدا لەسەر المائده ٥: ١٣ دەڵێت: مەبەست لە ته حریف ئەوەیە کە لێکچونی هەڵە و لێکدانەوەی ته حریف دروست بکات و وشەیە ک لە مانا ڕاستەقینەکەیەوە بۆ یه ک مانا کە بەکارهێنانی فێڵی زارەکی تێدایه هەڵەیە، هەروەک خەڵکی ئەمڕۆ ئەو شتانە لێکدەدەنەوە کە لەگەڵ بیروباوەڕەکانیان ناگونجێن، ئەم ڕوونکردنەوەیە شێواندن یا هه مان ته حریفه.
ئەلبەیضاوی لە ڕوونکردنەوەیەکیدا لەسەر مائیدە ٥ :٤١ گوتی: لە گرووپێکەوە(زینیه وه) ناردیانن بۆ به نی قوڕه یش بۆ ئەوەی داوا لە پێغەمبەر و ئیبن سوریە بکەن کە دادگاییان بکەن. به ئه وی فەرمووی: بەناوی خوای گەورەوە داوات لێدەکەم... کێ ئەم کتێبەی پێدایت بە فێرکردنەکانی، حەڵاڵ و حەرام، ئایا بەردبارانی پارێزراوی تێدا دەدۆزرێتەوە؟ ئەو وەڵامی دایەوە: بەڵێ. ئینجا خۆیان هەڵدا بەسەریدا و گوتی: دەترسم بیکەم بەدرۆزن، بۆ ئەوەی ئەو سزایە کەم بکاتەوە، بۆیە پێغەمبەری خوا فەرمانیدا کە لە بەردەم مزگەوتدا زیناکاره کان بەردباران بکرێن.
ئەلتەبهری لە لێدوانەکەیدا گوتی (ئەلنیسا ٤ :٤٥)، جوولەکەکان بە ناشرینترین وشە سووکایەتییان بە محەمەد کرد و پێیان گوت کە " گوێیت لێ بێت بۆ ئەوەی کەڕ بیی" وەک کەسێک بە کەسێک بڵێت خودا کەڕت کات. وشەی (رَاعِنَا) بە تەرخانکردنی ئیبن وەهاب وەک کەسێک کە بە هەڵە قسە دەکات لێکدراوە ته وه.
یوسف دورە ئەلحەداد لەسەر ئەم دەقانە لێدوان دەدات و دەڵێت:
١-"سەرەتا دەبینین کە هیچ ئاماژەیەک بە مەسیحیەکان و ئینجیلەکان ناکرێت. ئێمە تەحەدای هەر کەسێک دەکەین کە لە قورئاندا بیسەلمێنێت کە بۆ مەسیحیەکان و ئینجیلەکەیان مەبەستیەتی. ئەی چۆن قورئان بەتۆمەتی ته حریفی ئینجیل تاوانبار دەکەن؟ یان چۆن پێیان وایه ئینجیل ته حریف کراوه؟
٢- لە هەموو شوێنێک لە قورئاندا ئاماژە بە کۆمەڵێک جولەکە دەکات و باس لەوە دەکرێت کە گرووپەکانی تر کارەکەیان پەسەند نەکردووە، هیچ جێگایەک نیە بۆ ته حریف کردن.
٣ - " ئەو ته حریفه کە باسکراوە لێکدانەوەی دەقەکەیە نەک ئاڵوگۆرکردن، وەک بەڵگەیەک کە ئەوان کۆمەڵێکن لە 'ئەو کتێبەی پەیڕەوی دەکەن، وەک چۆن دەبێت پەیڕەوی بکرێت' (البقرە ٢ :١٢١). هیچ ترسێک ته حریفی دەق و لێکدانەوەی دروستی نییە.
٤- هەموو کتێبەکان بە تەواوی تەورات و نەریتەکانی مامەڵەیان لەگەڵ نەکراوە، بەڵکو لە کتێبی تەوراتدا مامەڵەیان لەگەڵ کردووە، هەندێک لە شرۆڤەکارەکانیش بە موحەمەد سیفه تی نەخوێندەوارە دەدەن، کە لە تەورات و ئینجیلەکەیاندا ئاماژه ی پێکراوه. (العراف ٧ :١٥٧). هەموو مەسەلەکە ٢ یان ٣ ئایەتی تەوراتە.
ئەو پرسیارەی کە دروست دەبێت ئەوەیە کە چۆن قورئان شایەتی کتێبێکی ته حریف کراو به کار دێنێت:
١. ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) خوا قورئانی بۆ تۆ به‌ڕاست و دروست (به چه‌ند قۆناغێک) دابه‌زاندووه، به‌ڕاست دانه‌ری سه‌رجه‌م کتێبه پێشووه‌کانی پیش خۆیه‌تی (پێش ده‌ستکاری کردنیان)، هه‌روه‌ها ته‌وراتی بۆ (موسا) و ئینجیلی بۆ (عیسا) ڕه‌وانه کردووه له پێش قورئاندا...(آل عمران ٣: ٣)
٢. ئینجا به‌شوێن ئاسه‌واری هه‌موو پێغه‌مبه‌رانی (نه‌وه‌ی ئیسرائیلدا) عیسای کوڕی مه‌ریه‌ممان هێنا، که ڕاستی ته‌وراتی ده‌رده‌خست و پشتیوانی لێده‌کردو ئینجیلیشمان پێدا، که هیدایه‌ت و نوور و ڕووناکی تێدایه و پشتگیریی ته‌وراتی پێش خۆیه‌تی، هیدایه‌ت و ڕێنموویی و ئامۆژگاریه بۆ ئه‌و که‌سانه‌ی که له خوا ده‌ترسن و پارێزکارن.( مائده ٥: ٤٦)
٣. ده‌با شوێنکه‌وتووانی ئینجیل به‌و ڕێنموویی و ئامۆژگاریانه هه‌ڵسوکه‌وت بکه‌ن که خوا له ئینجیلدا دایبه‌زاندوه (گرنگترینیان شوێنکه‌وتنی ئاینی ئیسلام و پێغه‌مبه‌ری ئیسلامه) ئه‌وه‌ی حوکم و داوه‌ری نه‌کات به‌و به‌رنامه‌یه‌ی که خوا دایبه‌زاندوه، جا ئا ئه‌وانه ناپاک و تاوانبارو له سنوور ده‌رچوون.( مائده ٥: ٤٧)
٤. خۆ ئه‌گه‌ر به‌ڕاستی هه‌ستانایه به‌په‌یڕه‌و و پیاده کردنی ته‌ورات و ئینجیل (که مژده‌ی زۆری تیایه ده‌رباره‌ی ئیسلام و محمد (صلی الله علیه وسلم)و ئه‌و قورئانه‌ش که له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگاریانه‌وه بۆیان هاتووه‌ته خواره‌وه (ئه‌و کاته به‌رووبوومی دره‌خته‌کان زۆر و زه‌به‌نده ده‌که‌ین و به‌ره‌که‌ت ده‌خه‌ینه جیهانی دانه‌وێڵه‌و سه‌وزه و خۆراکه‌کانی تره‌وه)، ئه‌و کاته خۆراکیان ده‌خوارد له ڕا سه‌رو له‌به‌ر پێیانه‌وه، ده‌سته‌یه‌ک له‌وانه که‌سانێکی ژیرو دادپه‌روه‌ر و میانه‌ڕه‌و به ویژدانن، که‌چی زۆربه‌شیان ئه‌و کاروکرده‌وه‌ی که ده‌یکه‌ن زۆر نادروست و نابه‌جێ یه.( مائده ٥: ٦٦)
٥. (ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم) بڵێ: ئه‌ی خاوه‌نانی کتێب، ئێوه له‌سه‌ر هیچ به‌رنامه‌و په‌یڕه‌وو پڕۆگرامێک نین، هه‌تا به‌چاکی په‌یڕه‌و و پیاده‌ی ته‌ورات و ئینجیل و ئه‌وه‌ی (له‌م دواییه‌دا، که قورئانه) نه‌که‌ن که له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگارتانه‌وه بۆتان دابه‌زیووه، سوێند بێت به‌خوا زۆربه‌یان ئه‌وه‌ی نێردراوه‌ته خواره‌وه بۆت له لایه‌ن په‌روه‌ردگارته‌وه یاخی بوون و سته‌میان زیاد ده‌کات و نغرۆیان ده‌کات له بێ باوه‌ڕیدا (که‌چی له‌جیاتی گوێڕایه‌ڵی و ملکه‌چیی زۆربه‌یان هه‌وڵ ده‌ده‌ن شت هه‌ڵبه‌ستن بۆ ئه‌و قورئانه‌ی که بۆمان ڕه‌وانه کردوویت)، جا ئیتر خه‌فه‌ت و په‌ژاره دات نه‌گرێت بۆ ئه‌و گه‌له بێ باوه‌ڕه، (کاتێک: باوه‌ڕ ناهێنن، کاتێک تۆڵه‌یان لێ ده‌که‌ینه‌وه له دنیادا پێش قیامه‌ت).( مائده ٥:٦٨)
